ولسوالی ها

معرفی مختصر ولسوالی گوسفندی

ولسوالی گوسفندی یکی از 7 ولسوالی ولایت سرپل، به مرکزیت شهر أرته بوز در شمال افغانستان واقع بوده. گوسفندی از ولسوالی های درجه دوم ولایت سرپل بوده، 655 کیلومتر مربع مساحت دارد و ششمین ولسوالی بزرگ سرپل می باشد این ولسوالی با 64038 نفر جمعیت در سال 1399 پنجمین ولسوالی پر جمعیت ولایت سرپل گردید این ولسوالی در شرق ولایت سرپل قرار دارد. ولسوالی گوسفندی از شرق با ولایت بلخ هم مرز بوده اقوام ولسوالی گوسفندی شامل اوزبیک ها، هزاره ها و تاجیک ها می باشد شغل اکثر مردم آن کشاورزی و دامداری می باشد. در گوسفندی هیچ جاده آسفالتی وجود ندارد. ولسوال پیشن این ولسوالی محمد ایوب انصاری بوده و در حال حاضر(1401خ) قاری بهرام الدین عمری می است، گوسفندی دارای 45 قریه بوده که عبارتند از صیادها، آبخور، خاسار، سرچشمه، چغتی، پسته، خواجه‌نهان، آب‌دره، اولمه، پاله، شاهمرد، اسماعیل، بولدیان، میرملک، ملکان، غوریچی، ازوم ثقال، کران، کوران، قلاچه، تازیان، قوطنمست، ارتبوز، شیخان، خراسان، تاتار، یولتراب، آلتی‌بای، قلقلعه، الغن، آقگنبد، شکیار، جتمایول، چغدان و کاریز می باشد. مبع: اداره احصائیه مرکزی افغانستان و وزارت احیاء و انکشاف دهات.

 

معرفی مختصر ولسوالی بلخاب

ولسوالی بلخاب یکی از ۷ ولسوالی‌‌‌‌ ولایت سرپل، به مرکزیت شهر ترخوج در شمال افغانستان  واقع است. بلخاب از ولسوالی‌های درجه یک ولایت سرپل بوده، ۲۹۴ کیلومترمربع مساحت دارد و دومین ولسوالی بزرگ‌ سرپل می ‌باشد. این ولسوالی با بشتر ۱۰۰،۰۰۰ نفر جمعیت در سال ۱۳۹۹، ششمین ولسوالی پر جمعیت ولایت سرپل شناخته شده است ولسوالی بلخاب از شمال با ولسوالی‌های سنگچارک و گوسفندی و ولایت بلخ، از غرب با ولسوالی کوهستانات، از شرق با ولایت بامیان و از جنوب‌ شرق و جنوب با ولایت سمنگان محدود می‌باشد

نمایی از ولسوالی بلخاب

این ولسوالی یکی از مناطق زیبا و سرسبز ولایت سرپل می‌باشد که در فصل‌های بهار تا میانه‌های پاییز طبیعتی بکر و خوشایند دارد. مرکز این ولسوالی ترخوج نام دارد که در تلاقی سه درۀ ترخوج، بلخاب بالا و بلخاب پایین قرار دارد. از مناطق دیدنی در این ولسوالی می‌توان به دره ی مزار و قریۀ های پیرغوله و زوک اشاره کرد که دارای دره‌های مملو از درخت و جنگل و پوشش گیاهی فوق‌العاده با رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و چشمه‌های فراوان است. اگرچه زمستان در این منطقه سرد و سخت است، باید در نظر داشت که قابلیت‌های گفته شده این ولسوالی و بخصوص پای جیه پیرغوله و ایلاق زوک می‌تواند مکان فوق‌العاده‌ای برای جذب گردشگر به‌شمار آید. بلخاب دارای سه درۀ بزرگ است که در هر سه دره آب فراوانی وجود دارد. افزون ‌بر بند امیر از این منطقه آب‌های بسیاری، در درۀ بلخاب گرد آمده و رودخانه‌ای دارای آب شیرین، زلال و همواره جاری به درازای تقریباً ۳۵۰ کیلومتر را تشکیل می‌دهد که در نهایت با آبیاری صدها منطقه، در ورودی مزار شریف به هجده نهر تقسیم شده و به بلخ باستان و نواحی اطراف آن منتهی می‌شود. گردشگری این ولسوالی به درۀ مزار که یکی از سه درۀ معروف بلخاب می‌باشد آرامگاه میر سید علی ولی و دو فرزند ایشان که مزار مستقل دارند (میر سید محمد و میر حسین) در آنجا قرار دارد. مزار یکی از علما که دارای مرقد مستقل است، چنارتاریخی و نهر همیشه جاری در میانه صحن زیارتگاه و... از صحنه های دیدنی آنجاست. همچنین زیارت میر سید مراد فرزند میر سید علی در پایین بلخاب محل زیارت مردم بلخاب می‌باشد. از دیگر مناطق دیدنی بلخاب چشمۀ آب گرم است که در پایین بلخاب قرار دارد که چشمۀ جوشان و گرم از دل کوهسار سر به فلک کشیده همیشه جاری است؛ که از نقاط دور دست برای دیدن این چشمه و استحمام در آن می‌آیند. چون این چشمه از زیر کوه‌ها و از عمق بسیار پایین زمین جاری می‌شود خاصیت معدنی داشته که بسیاری از امراض جلدی را مداوا می‌کند.

آموزش و پرورش ولسوالی بلخاب، دارای ۹۴ مکتب، ۱۴ لیسه، بیش از ۲۰ مکتب متوسطۀ دخترانه و پسرانه می‌باشد. در این ولسوالی زنان و دختران آزادانه به مکتب می‌روند و هم به صنوف‌ سواد آموزی. چندین مدرسه علمیه در جای، جای بلخاب و دو حوزه علمیه خواهران و داراالعلوم محمدیه و... همچنین کورس‌های آموزشی زبان انگلیسی و کامپیوتر در مرکز بلخاب وجود دارد.

از لحاظ جمعیت ولسوالی بلخاب در آمار ارائه‌شده از سوی مرکز آمار افغانستان در سال ۱۳۹۶ حدوداً ۱۰۰ هزار نفر تخمین زده شده‌است.  و در حال حاضر بیش از یکصد هزار جمعیت دارد. اکثریت جمعیت این ولسوالی را سه قومیت شیعه (هزاره، سادات، تاجیک) تشکیل می‌دهند. البته اقوام دیگر نیز هستند به صورت پراکنده.  درآمد مردم بلخاب از طریق کشاورزی عمدتاً محصولات گندم، در گذشته و فعلاً انگوزه (یک نوع گیاه کوهی که شیره‌اش را می‌گیرند)، چارمغز، بادام، زردآلو، قروت، روغن زرد، زیره و کچالو و مالداری است. از اینکه کوه های بلخاب دارای بوته های هنگوزه (هنگ) بوده تجارت هنگ در بلخاب قابل ملاحظه است تا جای که چند تاجر از بلخاب جهت جمع آوری هنگ به کشور تاجکستان افراد را برده و این تجارت را در آنجا به صورت چشمگیر رونق دادند و از آن به بعد دولت تاجکستان به صورت علمی به کشت و برداشت هنگ رو اورده است. در ولسوالی بلخاب دارای یک معدن بزرگ مس می‌باشد که در منطقۀ پای می‌رسید مراد واقع شده‌است. مساحت این معدن ۴۵۷ کیلومتر مربع تخمین زده شده‌است که به باور بسیاری به‌عنوان بزرگترین معدن مس دنیا شناخته می‌شود که در سال ۱۹۷۲ میلادی کشف گردیده‌است. و در پائین بلخاب در قریه تگابتخت دارای معدن ذغال سنگ فراوان می باشد. قرارداد استخراج این معادن در سال ۱۳۹۷خ به امضا رسید، اما برخی نهادها معتقد هستند که قرارداد استخراج این معدن و معدن طلای بدخشان خلاف قانون است و مدعی شده‌اند که سعادت منصور نادری وزیر وزارت شهرسازی و مسکن، از شرکای اصلی شرکت‌هایی می‌باشد که قرارداد با آن‌ها امضا شده‌است و امضای قرار داد با این شرکت‌ها خلاف مادۀ ۱۶ قانون معادن افغانستان است که امضای قرارداد استخراج معادن با وزیر و افراد نزدیک به آنان را ممنوع می‌کند. اکنون با روی کار آمدن حکومت امارت اسلامی در افغانستان به شکل صادراتی از سوی وزارت معادن استخراج میشود ذغال سنگ این معدن به کشور های کویت، امارت متحده عربی و حوزه خلیج فارس صادر می گردد.

مشاهیر که در اعلام موجودیت داشته است قرار ذیل میباشد!

• میر سید علی ولی، جد سادات بلخاب، قرن 9 ق.
• میر سید مسعود مغزاری
• عالم بلخابی
• حاجی دهنۀ بلخابی
• نجفی شمشیری
• سید اسماعیل بلخی

 

 

معرفی متخصر ولسوالی سنچارک

 

ولسوالی سانچارَک یا سَنگچارَک، سانچایرَک یکی از ۷ ولسوالی‌‌‌‌ ولایت سرپل، به مرکزیت شهر تکزار در شمال افغانستان است. سانچارَک از ولسوالی‌های درجه اول ولایت سرپل بوده، ۱۰۳۶٫۹ کیلومترمربع مساحت دارد و چهارمین ولسوالی بزرگ‌ سرپل می‌باشد. این ولسوالی با ۱۱۵٬۰۵۰ نفر جمعیت در سال ۱۳۹۹، دومین ولسوالی پر چمعیت ولایت سرپل است ولسوالی سانچارَک ۶۰ کیلومتر از شهر سرپل فاصله دارد^.  و از شمال شرق و شرق با ولسوالی گوسفندی، از شمال غرب با ولسوالی سوزمه قلعه، از جنوب شرق با ولسوالی بلخاب و از جنوب‌ غرب با ولسوالی بلخاب محدود می‌باشد.

پوهاند محمد حسین یمین دربارهٔ نام‌گذاری سانچارک می‌نویسد به گونه ایی که در آثار متقدمان و جغرافیه نگاران پیشین آمده‌است و این شهر را «سان»، «آسان» و «سانج» ضبط کرده‌اند معلوم می‌شود که نام اصلی آن همین «سان» و «چارک» ناحیهٔ دیگری در جوار آن بوده که بعداً با ناحیه «سان» پیوسته و سان چارک شده‌است، این نکته را تقی‌زاده نیز تأیید کرده‌است.

«سان» که دارای معانی مختلف می‌باشد، دو معنای آن در مورد تسمیه این شهر درست می‌نماید یکی سامان و اسباب و لوازم و ارزاق و دوم معنای عرضه شدن لشکر یعنی سان دیدن فوج. در ارتباط به معنای نخستین، چون سرپل یا انبار، شهری بزرگ و معروف و مدتی زیاد محل تجمع بازرگان و حتی بارگه (بندر) بوده‌است ممکن این ناحیه سرپل به اعتبار مرکزیت تجارتی دارای ذخایر اشیا و انبار مواد بوده و از این رهگذر به سان مسمی شده‌است.

با ارتباط به معنای دوم که چون سرپل یا انبار از یک طرف مرکز یا پایتخت شاهان فریغونی بوده و از جانب دیگر مرکز اداره ابومسلم خراسانی و محل فعالیت‌های نظامی وی علیه حکومت امویان بوده‌است با این شواهد می‌توان تخمین کرد که این ناحیه مرکز نظامی و محل سان دیدن آل فریغون یا ابومسلم خراسانی بوده باشد؛ و چارک شاید منطقه همجوار آن بوده که بعدتر به این ناحیه پیوسته است و یک ناحیه دونامه شده‌است که شهرک‌های دونامه در کشور افغانستان بسیار بوده‌است از جمله مثلاً: «سیغان و کهمرد»، «مدر وموی»، «روی دوآب»، «کران و منجان»...

بعضاً در مورد وجه تسمیه سان چارک روایتی را نیز ارائه کرده‌اند بدین گونه که گویند چون یکی سیر سنگ چارک، شانزده سیر کابل = چارسیر مزارشریف بوده‌است بنابران این ناحیه را از اینکه یک چارک آن برابر با سیر دیگر جای است آن را سنگ چارک گفته‌اند.

در بعضی از منابع «سنگچارک» را فرح افزا گفته‌اند آن هم به جهت اینکه ناحیه سنگ چارک به هفت تگاب منقسم شده و هر یک از تگاب‌ها دارای مناظر ویژه، زیبا و دیدنی است از آنرو با صفت «فرح افزا» موصوف شده‌است.

همچنین سید علی نقی میر حسینی در کتاب سانچارک در بستر زمان می‌نویسد که در حدود قرن ۱۳ هجری اصطلاح شاعرانه خرم فزا جای واژه سانچارک را می‌گیرد و در منابع این دوره به این به نام ثبت می‌گردد.

جغرافیای طبیعی سانچارک را تپه‌های خاکی پیوسته و کم ارتفاع تشکیل می‌دهد که برای کشت دیم مناسب‌اند. آب‌ها و چشمه سارهای که از جنوب و جنوب غربی جریان می یابد، و از میان تپه‌ها می‌گذرد، ولسوالی سانچارک را ۷ تگاب (دره) اصلی و چند تگاب فرعی تقسیم می‌کند و سرانجام به سمت شمال (سرپل) جریان می یابد. شاهمرد، جویبار، مسجد سبز، انگشت شاه، چارو، پاله، اُلمَ و آبخور تگاب‌های اصلی منطقهٔ سانچارک را تشکیل می‌دهند. از تگاب‌های فرعی هم می‌توان مَلک، دره زَمچی و خاسار را نام برد. ولسوالی سانچارک به صورت عمومی دارای آب‌وهوای معتدل است؛با اینحال گاهی اوقات در گرمترین روزهای تابستان دمایش به ۴۰ تا ۴۲ درجه می‌رسد و در زمستان تا حدود ده درجه زیر صفر هم ممکن است برسد.

تاریخچه

پوهاند محمد حسین یمین در کتاب افغانستان تاریخی دربارهٔ سانچارک آورده‌است که این ناحیه در جنوب شرق سرپل و در شمال کوهستان‌ها آن موقعیت دارد. اشکال العالم، اصطخری و ابن حوقل (قرن چهارم هجری) این شهر را سان گفته و از شهرهای جوزجانان به حساب آورده‌اند، یاقوت حموی و معین الدین اسفزاری آن را از دهکده‌های بلخ دانسته‌اند و همه آن را شهری دارای بستان‌ها و باقهای انگور، آب‌های روان و آبادان وصف کرده‌اند مؤلف حدود العالم نیز این شهر را سان ضبط کرده، گوید که ناحیتی آبادان است و از وی گوسپند بسیار خیزد.در جغرافیای موسس خورناتسی مورخ ارمنی (قرن پنجم میلادی) به شکل «سان» آمده‌است. مارکوارت (ص ۸۶) آن را «سان و صهارک» و اما یعقوبی «سان و صمعاکن» ثبت کرده‌است و در بابرنامه به شکل «سان وچارک» آمده‌است. این شهر امروز «سانچارک» و «سنگ چارک» گفته می‌شود .سنگ چارک در برخی آثار «سانج» هم آماده است و شکل نسبتی آن را «سانجی» (به فتح سوم) آورده‌اند. سعید نفیسی با اشاره به ادعای خاورشناسان و به ویژه شفر کلمه سانج را با سابخ با (باوخا) دانسته و آن را نسخه بدل شادیاخ گفته‌است. اما به قول استاد خلیلی سانج همان سان چارک و شادیاخ شکل متحول شادیان می‌باشد که نزدیک بلخ و مزارشریف در یکی از دره‌های مستحکم و شاداب واقع شده و اکنون نیز به همین نام موسوم و آثار باستانی در آن مشهود است .در کتاب تذکره مقیم خانی نوشته محمد یوسف منشی در سال ۱۱۱۶ هجری قمری، سانچارک در صفحه ۱۵۷ به صورت «سنگ چاریک» آمده‌است. همچنین در صفحات ۲۷۰ و ۲۷۲ این کتاب به صورت «سان جاریک» نوشته شده‌است.

اقتصاد این ولسوالی به عنوان عمده‌ترین منطقه تولید کشمش، قالین و قالینچه می‌باشد. همچنان جمعیت ولسوالی سانچارک حدود ۱۱۵.۰۵۰ در سال ۱۳۹۰ تن بوده‌است. جمعیت ولسوالی سانچارک متشکل از چهار قوم (تاجیک ۵۵٪، هزاره‌ها ۳۰٪، ازبک‌ها ۸٪، سادات ۵٪ و پشتون ۲٪) است .طبق سرشماری شورای ولایتی جوزجان در سال ۱۳۷۰ نزدیک به چهل هزار نفر از جمعیت سانچارک را شیعیان تشکیل می‌دادند. شیعیان بیشتر در دامنۀ کوه‌ها در جنوب و جنوب غرب این ولسوالی زندگی می‌کنند. در سال ۱۳۴۸ حاج سید اسحاق وکیل (برادرزادۀ سید غلامحسن واعظ) از شیعیان سانچارک با حمایت اهل سنت و غلبه بر اکرام خان به عنوان نمایندۀ مجلس شورای ملی برگزیده می‌شود.در مجموع ۲۴٬۰۰۰ هزار دانش‌آموز دختر و پسر در ولسوالی سانچارک مشغول فراگیری و آموزش هستند. همچنین ۶۵ باب مکتب نیز در این ولسوالی فعال است .از لحاظ خدمات صحی در سانچارک دو کلنیک، یکی در منطقه اوقاف و یکی در شهر تکزار فعال است.

حمل و نقل

در ولسوالی سانچارک حدود ۱۸ کیلومتر سرک جغل اندازی شده وجود دارد. همچنین ۲۳۲ کیلومتر از سرک‌های این ولسوالی خامه است.